تحریم‌های روسیه و ایران؛ دو چهره متفاوت از اتحادیه اروپا

به نقل از رویترز، پس از تعیین ضرب‌الاجل پرداخت گاز به روبل از سوی روسیه، کشورهای اروپایی برای جلوگیری از قطع گاز، در کمتر از یک ماه سازوکار لازم برای آن را فراهم کردند. بر اساس این سازوکار، شرکت‌های اروپایی واردکننده گاز روسیه می‌توانند بدون نقض تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا، پول گاز را به روبل پرداخت کنند. دولت صربستان نیز به‌تازگی اعلام کرد که علاوه بر این کشور، 9 کشور اروپایی دیگر به جمع پرداخت پول گاز به روبل روسی پیوسته‌اند.

گزاره‌های خبری: 1- در تقابل با تحریم‌های روسیه و تحریم‌های ایران، دو وجه مختلف از اتحادیه اروپا را می‌توان مشاهده کرد؛ اول، اتحادیه اروپایی که در تحریم‌های متأثر از بحران اوکراین، تمام شرکت‌های خود را موظف می‌کند تا نزد گاز پروم بانک، حساب ارزی ایجاد کنند و بر اساس یک سازوکار تعیین‌شده توسط مسکو، منابع دلاری خود را نزد این بانک به‌عنوان یکی از بانک‌های خصوصی روسیه، سپرده‌گذاری نمایند و از طریق دریافت روبل، بدهی خود را به شرکت گاز پروم تسویه کنند. وجه دیگر اتحادیه اروپا در مقابل تعهدات برجامی نمایان شد که در زمان خروج آمریکا از برجام، تروئیکای اروپایی با وعده‌های بسیار، ایران را مجاب کردند تا در توافق هسته‌ای بماند و بعد از یک دوره زمانی چندماهه، صرفاً طرح کانال مالی spv و اینستکس را پیشنهاد دادند. در پایان نیز بعد از یک سال و اندی، نه‌تنها این کانال‌های مالی عملیاتی نشدند، بلکه در یک سناریوی از قبل هماهنگ شده با کاخ سفید، اقدام به رونمایی نمادین و دروغین از این سازوکارها کردند. 2- دقت کنیم که طرح پیشنهادی اروپا به ایران، نسبت به طرح فعلی در بحران گاز با روسیه، به‌مراتب سطح و سازوکاری پایین‌تر داشت؛ توضیح بیشتر اینکه، کانال مالی spv و اینستکس قرار نبود با ایران مستقیماً تجارت کند و نفت و گاز ایران را خریداری نماید، بلکه منابع ایران را در کشورهای دیگر (مثلاً کشورهای شرق آسیا) به اتحادیه اروپا منتقل می‌کرد و ایران نیز از این منابع در کشورهای اروپایی، کالاهایی را باید متقاضی می‌شد که در چارچوب خواست اتحادیه اروپا می‌بود! 3- سؤال اساسی اینجاست که اروپایی که در مواجهه با ایران به بهانه‌های مختلف، از انتفاع اقتصادی ایران از برجام در قبال خروج امریکا از این توافق طفره می‌رفتند، آیا نمی‌توانستند سازوکاری همچون سیستم تجارت با روسیه برای ایران ایجاد کنند؟ پاسخ این سؤال مشخص است؛ اتحادیه اروپا در زمینه توافق هسته‌ای، صرفاً در زمین واشنگتن بازی می‌کند. لذا در مذاکرات با تروئیکای اروپایی باید همیشه مواظب خدعه و بدعهدی آن‌ها بود.

گزاره تحلیلی: نوع مواجهه اروپا با تحریم‌های روسیه، این موضوع مهم را آشکار ساخت که کشورهای اروپایی چنانچه بخواهند و سعی در سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات نداشته باشند، حداقل از دو طریق می‌توانند موجبات انتفاع اقتصادی ایران را فراهم کنند؛ یکی ایجاد سازوکاری جدا، همچون سیستمی که جهت تجارت با گاز روسیه فراهم کردند؛ و دیگری عمل به همان تعهداتی که در برجام برای آن‌ها تکلیف شده است. درواقع امتناع تروئیکای اروپایی از تعهدات خود در برجام به بهانه تحریم‌های امریکا، دروغی بیش نیست!

(نویسنده: علی محمدی)