تحلیل روز: هویت و نسل تمدن‌ساز

خبرگزاری کرامت: هدف غایی نظام آموزشی در هر کشوری، یادگیری محفوظات کتب درسی نیست؛ بلکه نظام آموزشی موظف است که متربیان خود را برای زیست اجتماعی آماده نماید. این رسالت در حاکمیتی با عنوان جمهوری اسلامی که وظیفه‌اش علاوه بر آموزش، هموارسازی مسیر سعادتمندی جامعه نیز هست، اهمیت بیشتری می‌یابد. بر این اساس، رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از معلمین و فرهنگیان کشور، وظیفه آموزش‌وپرورش را «تربیت منابع انسانی برای تمدن نوین اسلامی» بیان کردند که برای تحقق این امر، اولین الزام، شناخت و تعمیق هویت ایرانی اسلامی است؛ چراکه به تعبیر ایشان، «مهم‌تر از علم‌آموزی، این است که او احساس هویت بکند، یک انسان با هویت ساخته شود».

یکی از آسیب‌های زندگی مدرن و ماشینی، تهی سازی جوامع و نسل جدید از هویت اصلی است؛ لذا هویت بخشی و نهادینه‌سازی آن وظیفه اصلی و اولویت‌دار آموزش‌وپرورش است. هویت در پاسخ به این سؤال پدید می‌آید که من کیستم؟ پاسخ به این سؤال دو کارکرد دارد؛ اولین اصل این است که تعلق‌خاطر داشتن به ملت، مذهب، فرهنگ بومی، سنن و ... را ایجاد می‌کند و در ثانی موجب ایجاد یک غیریت یا دیگری در فرد می‌شود که در مقابل دیگر فرهنگ و سنن مهاجم واکنش نشان دهد. در کشور ما باوجود قريب به 15 ميليون دانش‌آموز، بزرگ‌ترین شبکه ارتباطي بين دولت و مردم از طريق بيش از 150 هزار مدرسه برقرار است و این می‌تواند مهم‌ترین بستر برای تعمیق هویت در نسل جوان باشد؛ اما این سؤال ممکن است مطرح شود که آیا ما در این مسیر موفق بوده‌ایم؟ برخی پژوهش‌های مراکز علمی معتقدند که به علت تهاجم فرهنگی و اشتباهات ما در عرصه سیاست‌گذاری، فقط 33 درصد از نوجوانان و جوانان دانش‌آموز کشور به مرحله پيشرفت و دستيابي به هويت اجتماعي و مدني رسیده‌اند و بقيه در تعليق، توقف و اغتشاش هويت گرفتارند.

نکته مهم اینکه، در این مسیر ساختار آموزش‌وپرورش موظف به طراحی الگوی توسعه هویت ایرانی اسلامی است که البته بخشی در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش آورده شده و بخشی دیگر نیازمند تأمل و کارشناسی بیشتر است. این الگو باید نسلی را برای جامعه فراهم سازد که به تعبیر رهبر معظم انقلاب، «در او مفاهیم جریان‌ساز و عمل‌ساز را تولید کنیم و به راه بیندازیم و زنده کنیم؛ ایمان؛ اندیشه‌ورزی، یاد بگیرد، فکر کند؛ مشارکت اجتماعی، دوری از انزواهای اجتماعی نامطلوب.» (نویسنده: یعقوب ربیعی)