آیا عربستان به سمت عادی‌سازی گام برمی‌دارد؟

آیا عربستان به سمت عادی‌سازی گام برمی‌دارد؟

آمریکا از سال 2017 میلادی تلاش‌های زیادی برای برقراری روابط رژیم صهیونیستی با سایر کشورهای عربی در راستای طرحی به نام طرح ابرام یا ابراهیم انجام داده است. مقدمه برقراری این روابط، طرح معامله قرن بود که یک بُعد آن حل مسئله فلسطین بر اساس تقسیمات جغرافیایی بود و بُعد دیگر آن عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی بود. در طول این سال‌ها تلاش‌های زیادی صورت گرفته که برخی کشورها همچون عربستان سعودی نیز به این روند بپیوندند؛ اما وجود برخی مسائل مانع از این اقدام شده است.

گزاره خبری: اخیراً وبگاه خبری آمریکایی آکسیوس از تلاش میانجی‌گرانه و بی‌سروصدای دولت بایدن میان عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی و مصر خبر داد و نوشته در صورت موفقیت تلاش‌ها، اولین قدم در مسیر عادی‌سازی روابط ریاض- تل‌آویو برداشته می‌شود. کاخ سفید می‌خواهد این توافق تا قبل از سفر آتی بایدن به منطقه در پایان ماه آینده میلادی (ژوئن) به انجام برسد. این مذاکرات شامل نهایی‌ کردن انتقال مالکیت جزایر راهبردی «تیران و صنافیر» مصر به عربستان نیز می‌شود. رژیم صهیونیستی همچنین از عربستان سعودی خواسته به شرکت‌های هواپیمایی صهیونیستی اجازه دهد از حریم هوایی عربستان عبور کنند.

گزاره‌های تحلیلی: در بحث عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی، دو دیدگاه کلی وجود دارد که هرکدام نیز بر اساس مختصات خاص خودش تعریف می‌شود: دیدگاه اول معتقد است که دو طرف به سمت عادی‌سازی روابط پیش خواهند رفت و دلایل آن نیز موارد ذیل است: اول؛ هدف مشترکی به نام مقابله با ایران، دو طرف را به سمت یکدیگر سوق خواهد داد. دوم؛ امتیازهایی که به عربستان در ازای برقراری این روابط داده می‌شود، ممکن است که بن سلمان را قانع کند و وی به سمت عادی‌سازی روابط گام بردارد. سوم؛ رقابت عربستان با امارات در بحث هژمون عربی و القای این گزاره که سعودی‌ها از اماراتی‌ها در این زمینه عقب افتاده‌اند یک اصل مهم است. یکی از الزامات مهم کسب این جایگاه از نظر سعودی‌ها، برقراری رابطه با رژیم صهیونیستی است. دیدگاه دوم به عدم برقراری رابطه بین طرفین اعتقاد دارد و طرفداران این دیدگاه معتقدند که بنا بر دلایل ذیل بعید است که عربستان سعودی به سمت عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی برود: اول؛ ازآنجایی‌که عربستان سعودی داعیه رهبری جهان اسلام را دارد و ازآنجایی‌که رابطه با رژیم صهیونیستی نزد افکار عمومی جهان اسلام عملی قبیح است، عربستان هیچ‌گاه به سمت این اقدام نخواهد رفت و خود را سیبل افکار عمومی قرار نخواهد داد. دوم؛ در داخل عربستان سعودی دیدگاه یکسانی نسبت به برقراری رابطه با رژیم صهیونیستی وجود ندارد و برخی شاهزادگان سعودی مخالف این اقدام هستند؛ بنابراین در صورت چنین اقدامی، بن سلمان باید خود را برای چالش‌های آتی با شاهزادگان داخلی آماده کند و منتظر جرقه بحران داخلی در عربستان باشد.

درمجموع می‌توان گفت که بعید است عربستان سعودی به سمت عادی‌سازی روابط سیاسی با رژیم صهیونیستی گام بردارد، مگر آنکه فعل‌وانفعالاتی در سطح سیاسی در عربستان سعودی شکل بگیرد که مهم‌ترین آن به پادشاهی رسیدن بن سلمان است؛ اما بنا بر آنچه مشاهده می‌شود، روابط بین طرفین به‌صورت مخفی و همراه با برخی تحرکات در قالب‌های سیاسی و اقتصادی صورت می‌پذیرد و این احتمال وجود دارد که در آینده مختصات عادی‌سازی آشکار روابط نیز شکل بگیرد.

(نویسنده: محمدرضا فرهادی)