تدبیری برای مشکل سگ های ولگرد

قانون مند شدن مالکیت سگ و مقید کردن سگ ها با قلاده و ریسمان و همچنین جرم انگاری و جلوگیری از توله کشی و رهاکردن سگ ها در طبیعت، روستاها و حومه شهرها از آسیب سگ های پرسه زن برای حیات وحش می‌کاهد.

سگ ها از قدیم الایام در میان دیگر حیوانات اهلی بهترین دوست انسان و همواره به عنوان یک همدم مطیع در خدمت انسانها بوده اند و بدون چون و چرا تابع رفتار و تربیت سرپرستان خود قرار دارند، از نگهبانی و چوپانی گرفته تا استخدام در ادارات پلیس و حتی کمک به افرادی که معلولیت های جسمانی و ذهنی دارند یا از مشکلات روانی رنج می‌برند همواره سگ ها بهترین انتخاب بوده اند و مثل یک کودک با سبک زندگی سرپرستان خود خو گرفته و از آنها آموزش می‌بینند.

حضور سگ ها و گربه ها در زیستگاه حیات وحش آسیب رسان است

سگ ها و گربه ها برای حیات وحش گونه های مهاجم محسوب می‌شوند و حضور آنها در زیستگاه حیات وحش قطعا آسیب رسان است هرچند که با توجه به جدیدترین مقالات علمی آسیب گونه های مهاجم به هیچ وجه قابل قیاس با آسیب کشاورزی، جنگل تراشی و شکار نیست اما با این وجود به دلیل شرایط بحرانی موجود محیط زیست کشور ما دیگر تاب آوری چالش جدید را نخواهد داشت.

طبق جدیدترین مقالات منتشر شده از متخصصین حیات وحش در مورد سگ های پرسه زن چه در داخل کشور و چه خارج از کشور بین ۶۰ تا ۹۰ درصد آسیب سگ ها به حیات وحش نه از جانب خود سگ های گله بلکه از جانب انسانهایی است که بدون آموزش و اطلاعات کافی از سگ ها در جهت وصول مقاصد خود بهره میبرند.

سرپرستی مسئولانه آسیب پرسه زنی را می‌کاهد

بهتر است ابتدا تعریفی از سگ های پرسه زن داشته باشیم، سگ های پرسه زن به سگ هایی گفته می‌شود که هیچ کنترلی بر رفتار و جابجایی آنها وجود ندارد که از قضا طبق گفته متخصصین و مشاهدات و برآوردهای علمی بخش بسیار زیادی از این سگ های پرسه زن زیرگروه سگ های صاحب دار محسوب می‌شوند که به دلیل اهمال صاحبان خود در خصوص تامین غذای کافی و مقوی و دارای منابع پروتئینی مورد نیاز که خصوصا در ایران از پسماندها یا زباله های صاحبان خود و یا از نان خشک تغذیه می‌شوند همچنین مقید شده نیستند و عقیم سازی هم نشده اند و با توجه به اینکه بیشترین‌جمعیت سگ ها به دلیل موارد بهره وری از آنها در روستاها و حاشیه شهرها ساکن هستند لذا سگ ها و گربه هایی که گرسنه می‌مانند برای رفع نیاز مواد غذایی به پرسه زدن در طبیعت پرداخته و با توجه به نهاد شکارگر بودن، به شکار حیوانات خصوصا پستانداران می‌پردازند که این آسیب از طریق سرپرستی مسئولانه که از مصادیق آن عقیم سازی، واکسیناسیون و دادن غذای بهداشتی و مقوی به سگ ها و گربه های پرسه زن است، خواه صاحب دار ،خواه بلاصاحب.

گرسنه ماندن آنها در اثر مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی صاحبان‌ سگ ها و یا منع و تقبیح غذارسانی به سگ های بلاصاحب منجر به مضاعف شدن آسیب به پیکره حیات وحش و همچنین مستعد شدن سگ ها در ابتلا به بیماری های مختلف در اثر ضعف سیستم ایمنی و امتیاز سلامت جسمانی (body condition score) خواهد شد.

اکثر سگ های گله در کشور ما قلاده ندارند و بیشترین جمعیت سگ های پرسه زن را تشکیل می‌دهند

هرچند تحقیقات معتبری که در مورد مناطق حفاظت شده آمریکای شمالی توسط پارسونز در سال۲۰۱۶ انجام شده به وضوح و به وسیله تصویربرداری از دوربین های تله ای نشان داده شده که حضور انسان ها و سگ‌هایشان در تصاویر بیش از ۳ برابر حیوانات بومی حیات وحش منطقه بوده که در ۸۹ درصد این‌موارد انسان به همراه سگ‌بوده که عموما شکارچی بوده اند و این رقم تامل برانگیز به وضوح نشان می‌دهد که سگ ها در ۹۰ درصد موارد در اثر بدسرپرستی و یا دستور مستقیم صاحبانشان منجر به آسیب به حیات وحش می‌شوند کمااینکه در مقاله ای که از دانشگاه کمریج در خصوص شرایط کشور ما منتشر شده نیز صراحتا عنوان می‌کند در ۵۷ درصد موارد سگ‌ ها مشخصا صاحبدار و دارای قلاده بوده اند و در ۴۳ درصد موارد دیگر نیز به دلیل عدم وجود قلاده بنا بر احتیاط سگ ها را بلاصاحب فرض کرده اند و حتی صریحا گفته شده که "احتمالا" این سگ‌ها بلاصاحب بوده اند در حالیکه همه ما خوب می‌دانیم که اکثر سگ های گله در کشور ما قلاده ندارند که اتفاقا بیشترین جمعیت سگ های پرسه زن را تشکیل می‌دهند لذا راهکار محققین حیات وحش غذارسانی کافی و مناسب،عقیم سازی، واکسیناسیون و صد البته آموزش و قانون مند شدن مالکیت یا سرپرستی مسئولانه صاحبان سگ هاست، همچنین لزوم مقید کردن سگ ها با قلاده و ریسمان و همچنین جرم انگاری و جلوگیری از توله کشی و رها کردن سگ ها در طبیعت، روستاها و حومه شهرها است.

درخصوص سگ های گله نکته دیگری نیز باید مورد توجه قرار بگیرد و آن منع چرای دام در نزدیکی مناطق حفاظت شده است چرا که بخش بزرگی از آسیب های حیات وحش از این نقطه کلید خورده است.

ایمان بهلولی

فعال محیط زیست و عضو رسمی کانون پرنده‌نگری ایرانیان