‌آیا اشتباهات شهرسازی در بافت اطراف حرم رضوی در شیراز تکرار می‌شود؟

جمعی از فعالان و متخصصان معماری و شهرسازی با امضا بیانیه‌ای نگرانی خود را نسبت به طرح توسعه حرم مطهر حضرت احمد بن موسی (علیه‌السلام) در شیراز بیان کردند.

به گزارش خبرگزاری کرامت، توسعه شهری در شهرهای مذهبی و تاریخی همراه با چالش ها و انتقادات فراوانی از حیث تطبیق معماری و شهرسازی مدرن با هویت و فرهنگ حاکم با آن شهر بوده و نمونه بارز آن که به یکی از فاجعه های شهرسازی تبدیل شده بازسازی و نوسازی های انجام گرفته در بافت اطراف حرم مطهر امام هشتم(ع) در مشهد است که همچنان اثار و تبعات آن دامان مدیریت شهری را رها نکرده است. قصه ای پر غصه که بیم آن می‌رود این بار در شهر شیراز و در بافت اطراف حرم حضرت احمد بن موسی(ع) تکرار شود.

بافت تاریخی شیراز، شهری که به واسطه برخورداری از داشته‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی، طبیعی، صنایع دستی و سلامت و ... یکی از برندهای شاخص گردشگری ایران محسوب می‌ شود؛ علی‌رغم تمام شعارها و وعده‌ها، همچنان در سایه نبود   برنامه و مسئولیت‌ناپذیری‌ قرار دارد. داستان تکراری بی پناهی بافت و بناهای تاریخی شهری که حالا پشت گوش‌های پر از موم مسئولان بلوکه می‌شود!

** بافت اطراف حرم شاهچراغ نیازمند اصلاح است

«حسين قاسمي» فرماندار و رئیس شورای اداری شهرستان شیراز در شوراي اداري اين شهرستان در بخش ارژن با بيان اينکه مسئولان باید با عزم جدی ساماندهی حرمین شریفین احمدی و محمدی را مورد توجه ویژه قرار دهند، گفت: مهمترین دغدغه مسئولان استان و همچنین نماینده ولی فقیه در فارس و امام جمعه شیراز بحث ساماندهی اطراف حرم مطهر احمدی و محمدی(ع) است.

وي ادامه داد: هم اکنون در جوار شاهچراغ(ع) شاهد وضعیت نابسامانی هستیم و مشاهده برخي موارد در اطراف حرم مطهر شاهچراغ(ع) زيبنده سومين حرم اهل‌بيت(ع) و همچنين بارگاه ملکوتي آن حضرت نيست و بايد هرچه سريعتر نسبت به رفع اين ناهنجاري ها اقدام شود.

فرماندار شيراز با بيان اينکه معضل دستفروشان، معتادان، فروشندگان وسائل مسروقه و فروش اغذیه غیر بهداشتی در این منطقه بی‌داد می‌کند، افزود: ساخت بازارچه‌های متعدد و وضعیت نابسامان اطراف حرمین شریفین با محیط معنوی حرم سازگار نیست بنابراين نیروی انتظامی باید به منظور رفع این مشکلات تلاش کرده و نسبت به پاکسازی اطراف حرم شاهچراغ(ع) اقدام کند.

قاسمي از نيروي انتظامي و ديگر متوليان امر نيز خواست تا نسبت به پاکسازي فضاي اطراف حرم مطهر شاهچراغ (ع) از حضور معتادان و متکديان و ديگر ناهنجاري ها اقدام کند.

**هشدار رهبری

حضرت آيت‌الله خامنه‌اي به دنبال بروز اين وضعيت در اطراف حرم مطهر شاهچراغ(ع) در ديدار با مسئولان اجرائى استان فارس‏ بر لزوم توجه بيش از پيش به وضعيت و جايگاه حرم مطهر شاهچراغ(ع) اشاره فرمودند و تأکيد کردند: به نظر من يکى از چيزهاى بسيار مهمى که در شيراز بايد مورد توجه قرار بگيرد، مرکزيت و محوريت اين حرم مطهرى است که کمتر شهرى از شهرهاى کشور ما يک چنين امتياز و برجستگى‏اى دارد.

سرپرست معاونت سياسی و امنيتی استانداری فارس به دنبال دستور حضرت آيت‌الله خامنه‌اي از تدوين سند راهبردی «شيراز، سومين حرم اهلبيت(ع)» با هدف ارائه راهکارهای نرم‌افزاری تحقق اين خواسته مقام معظم رهبری خبر داد.

«حامد دهقانان» سرپرست معاونت سياسی و امنيتی استانداری فارس در جلسه کارگروه سومين حرم اهل‌بيت(ع) گفت: با وجود فعاليت‌های خوبی که در اين مدت انجام شده است، انتظاری که مسئولان و مردم در سطح ملی از شيراز به عنوان سومين حرم اهل‌بيت(ع) دارند با وضعيتی که در هم اکنون در اين شهر وجود دارد همخوانی ندارد.

دهقانان هدف از تشکيل کارگروه سومين حرم اهل‌بيت(ع) را سرعت بخشيدن به فعاليت‌هايی که در مورد اين خواسته عمومی مردم و مسئولان وجود دارد عنوان کرد و افزود: در اين کارگروه بر اساس نظرات کارشناسی شده‌ای که در کميته‌های آن انجام می‌شود موضوع سومين حرم اهل‌بيت(ع) بودن شيراز، به صورت ويژه در يک برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت عملياتی می‌شود.

مشاور عالی استاندار فارس ادامه داد: در اين جلسه مقرر شده است تا مسائل و اولويت‌های اصلی مربوط به سومين حرم اهل‌بيت(ع) پس از طرح در کميته‌های تخصصی به عنوان مصوبه کارگروه به مديران دستگاه‌ها و ساير متوليان ابلاغ شود.

وی بهسازی بافت اطراف حرم و توسعه عمرانی آن را از جمله وظايف کميته عمرانی عنوان کرد که به رياست سرپرست معاونت عمرانی استاندار تشکيل جلسه می‌دهد.

** تصویب طرح

«محمدرضا ديهيمي» رئیس سازمان مسکن شهرسازی در گفت‌وگو با خبرنگاران از تصویب کليات طرح جامع توسعه حرم مطهر شاهچراغ(ع) و سيدعلاء‌الدين حسين(ع) در شیراز خبر داد و گفت: با اجرای این طرح جامع بسياري از معضلات اطراف و محدوده حرمين در شیراز برچیده می‌شود.

ديهيمي با اشاره به مصوبه شوراي عالي معماري و شهرسازي ايران ادامه داد: این طرح جامع در محدوده‌اي به وسعت 55 هکتار تصويب شد تا براي نخستين مرتبه، اين دو آستان مقدس داراي يک طرح جامع و کامل براي توسعه، بازسازي و عمراني شوند.

وي اهميت اين طرح و نقش آن را در توسعه شهری شیراز ویژه و مهم ارزیابی کرد و افزود: در اين طرح بحث‌هاي مهمي از جمله حل معضل ترافيک عبوري، احداث ساختمان‌هاي خدماتي، زائرسرا، مجموعه‌هاي فرهنگي، مذهبي و زيارتي مورد نياز پيش‌بيني شده است که با توجه به حفظ هويت شهري در بافت تاريخي، طرح‌هاي مورد نياز و لازم اجرا مي‌شود.

به گفته رئيس سازمان مسکن و شهرسازي استان فارس پس از تهيه طرح اجرايي براي اين مجموعه مقدس، مردم استان فارس و زائران حرمين شريف شاهد تحولات اساسي در اين مجموعه مي‌شوند.

ديهيمي اظهار کرد: در قدم نخست و بنا به دستور وزير مسکن و شهرسازي 30 هکتار زمين براي اين امر اختصاص يافته و مابقي زمين‌هاي مورد نياز که در طرح اوليه نيز تعريف شده است در مراحل بعدي اختصاص مي‌يابد.

**نگرانی فعالان و متخصصان معماری و شهرسازی درباره طرح توسعه شیراز

در همین راستا جمعی از فعالان و متخصصان معماری و شهرسازی با امضا بیانیه‌ای نگرانی خود را نسبت به طرح توسعه حرم مطهر حضرت احمد بن موسی (علیه‌السلام) در شیراز بیان کردند.

در این بیانیه که تا کنون به امضا بیش از ۱۸۰ کارشناس این حوزه رسیده خطاب به ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران آمده است: حضرتعالی براین نکته استحضار داشته و واقفید که خطاهای تصمیم‏گیران و متولیان ملی و محلی در طول سه دهه گذشته چه بر سر بافت پیرامون حرم مطهر رضوی آورده بود و چگونه باعث شد جریان اصیل زیارت جای خود را به جریان سوداگری زمین و تراکم فروشی بدهد. همچنین در چند سال گذشته در جریان تلاش‌های علمی و مجاهدت‌های مدیریتی شکل گرفته به منظور تغییر رویکرد و تدوین طرح جدید بافت حریم رضوی هستید.

امضا کنندگان این نامه یادآور شده‌اند: در شیراز ۱۴۰۰، از بافت پیرامونی حرم مطهر حضرت احمد بن موسی (علیه‌السلام) و حضرت سیدعلاء الدین حسین (علیه‌السلام)، همان صدایی برخاسته که از مشهد ۱۳۸۷ به گوش می‏‌رسید. طرحی در جریان است که عرصه‌‏ای فراخ و وسیع درمرکز بافت مذهبی-تاریخی شهر را به بهانه ایجاد صحن و حیاط مرکزی هدف گرفته است. لیکن در واقع قرار است جلوخان مجتمع‌‏های تجاری فاز اول طرحی باشد که در تمام این سالها به سبب تعارض با زمینه فرهنگی، نتوانسته‌‏اند رونقی بیابند و مایه سرشکستگی طرفداران توسعه بولدوزری و فرمایشی در شیراز بوده‌‏اند.

در ادامه این نامه آمده است: واضح است که این طرح، به قیمت نفی حیات مردم و متضمن تخریب آثار فراوان و متعدد فرهنگی-تاریخی ثبتی ارزشمند بوده و میدانی گسترده را ایجاد می‏کند که داشته ‏های هویتی-میراثی و سنت سینه به سینه مجاورت در کنار آن مضاجع شریف را می‌‏تراشد و همچون فاز اول این اقدامات در دو دهه اخیر شیراز، که جز تجاری‌‏سازی هدف دیگری نداشت، اکنون نیز حاصلی جز مخدوش و قربانی نمودن امر زیارت و مجاورت در پی نخواهد داشت.

در این نامه تاکید شده است: از این رو جامعه تخصصی، دانشگاهی و دغدغه‌‏مندان این عرصه، از جنابعالی تقاضا دارد تا با دستور توقف فوری این طرح، فرصت تأمل، چاره‌‏اندیشی و گفتگو با همگی ذی‌نفعان و ذی‌نفوذان محلی و ملی و خصوصاً متخصصان متعهد و دلسوز فراهم شود تا طرحی شایسته‌‏ی سنت زیارت و بایسته‏‌ی فرهنگ و هنر ایرانیان دوستدار اهل بیت رقم خورده و مایه عزت و آبروی نظام اسلامی گردد. این مهم به هیچ‌وجه نمی‌‏تواند در مجموعه‌‏های مدیریتی بسته محلی و پشت درهای بسته تعیین تکلیف شود.

در پایان آمده است: بافت مذهبی و تاریخی شهر شیراز، ارزشی ملی و بین‌‏المللی داشته و تصمیم‏‌گیری و برنامه‌‏ریزی درباره آن نیاز به مشارکت عموم دلسوزان و متخصصین با نظارت دستگاه‏‌های مسئول درسطح ملی دارد. یقین داریم که با اشراف جنابعالی نسبت به اهمیت موضوع دستور اکید و سریع صادر خواهید فرمود.